Χρήστος ΔιαμαντόπουλοςΔιαβάστε τη σημασία σωστής επιλογής πολλαπλασιαστικού υλικού, εκπαίδευσης των αγροτών, αλλά και τη δημιουργία ενός δυνατού branding για την ανάπτυξη των αρωματικών φυτών στην Ελλάδα.
Μπορεί σε όλο το φάσμα της παραγωγικής αλυσίδας των
αγροτικών προϊόντων η υπεραξία να κερδίζεται μέσα από τις δυνατότητες για μεταποίηση, όμως φτάνει μόνο αυτό;
Στην περίπτωση των Aρωματικών-Φαρμακευτικών Φυτών (ΑΦΦ), και σύμφωνα με όσα μας αναφέρουν εκπρόσωποι των μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου της μεταποίησης, πρέπει να προηγηθούν βήματα που έχουν να κάνουν με τη σωστή επιλογή πολλαπλασιαστικού υλικού, την εκπαίδευση των αγροτών, αλλά και τη δημιουργία ενός δυνατού branding, που θα συνοδεύει τα ελληνικά ποιοτικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές. Αφορμή για το ρεπορτάζ της «ΥΧ» στάθηκε η ανακοίνωση –από πλευράς υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης– του «Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης για την καλλιέργεια, την επεξεργασία και την εμπορία των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα».
Ως αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά θεωρούνται αυτά τα οποία χρησιμοποιούνται ως έχουν, ή διά των δευτερογενών προϊόντων τους, με βάση τις πολλαπλές τους ιδιότητες στη θεραπευτική, ως αρτύματα, στην κοσμετολογία, σε τρόφιμα, ποτά, προϊόντα υγιεινής διατροφής κ.ά. Επιπλέον, αποτελούν τη βάση μεταποιημένων φυσικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως αιθέρια έλαια ή εκχυλίσματα. Ορισμένα εξ αυτών, με ευρείες χρήσεις, είναι η ρίγανη, το θυμάρι, τοδενδρολίβανο, το φασκόμηλο, η λεβάντα, το μελισσόχορτο, η μέντα, το τσάι του βουνού, το σπαθόχορτο κ.ά., τα οποία καλλιεργούνται και υπάρχουν στην αγορά. Εκτός από τη μαγειρική ως αρτυματικά φυτά, ή ως ροφήματα, χρησιμοποιούνται και στη φαρμακευτική βιομηχανία, τη βιομηχανία τροφίμων και καλλυντικών, ως αρώματα, μέσα φυτοπροστασίας κ.ά., αυτούσια, ή με τη μορφή αιθέριων ελαίων ή εκχυλισμάτων.
Το πολλαπλασιαστικό υλικό που χρησιμοποιείται σήμερα για την καλλιέργεια των ΑΦΦ στην Ελλάδα προέρχεται συνήθως από φυτώρια, τα οποία είτε έχουν προμηθευτεί τον σπόρο από το εξωτερικό είτε από αυτοφυή φυτά της Ελλάδας ή χρησιμοποιούν ως πηγή κάποιο μητρικό υλικό. Το υλικό αυτό είναι ουσιαστικά φυτά, τα οποία αναπαράγονται με αγενή πολλαπλασιασμό ή εγγενή τρόπο (με σπόρους). Στον αγενή πολλαπλασιασμό, δηλαδή, δημιουργούνται νέα φυτά, χρησιμοποιώντας τον τρόπο της αγενούς αναπαραγωγής, συνήθως με υδρονέφωση και ορμόνες ριζοβολίας. Στις πιο πολλές περιπτώσεις, διακινείται σπόρος, αλλά και φυτά, χωρίς ταυτότητα και ιχνηλασιμότητα, και πιθανώς μη σαφείς ιδιότητες.
Οργάνωση παραγωγής, καλλιεργητικές πρακτικές
Ο αγρότης ή ο καλλιεργητής, πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια –σύμφωνα με όσα μας αναφέρουν άνθρωποι της ομάδας, που συμμετείχαν στην εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου του ΥΠΑΑΤ– θα πρέπει να έχει ένα σχέδιο για το πώς πρέπει να οργανώσει την παραγωγή του. Οργάνωση παραγωγής δεν είναι μόνο η φύτευση και η καλλιέργεια στον αγρό, αλλά και η αποθήκευση και η συντήρηση, καθώς και άλλες ενέργειες που πρέπει να γίνουν, αν το υλικό δεν πουληθεί με τη μορφή του προϊόντος που συλλέχθηκε και αποξηράθηκε.
Ο καλλιεργητής, αν έχει σκοπό να προχωρήσει σε επεξεργασία, θα πρέπει να έχει οργανώσει όλη αυτή την παραγωγή με μια ροή, να είναι απολύτως ενημερωμένος για την αποφυγή λαθών και για να υπάρχει μία αλληλουχία διαδικασιών που θα τον οδηγήσει στην παραγωγή ενός αποδεκτού προϊόντος.
Όσον αφορά τις καλλιεργητικές πρακτικές, υπάρχει αρκετή τεχνογνωσία, δημοσιευμένη σε έγκριτα βιβλία, ή τη διεθνή βιβλιογραφία, όμως πρέπει να υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό (γεωπόνοι, τεχνολόγοι κ.ά.), για την παρακολούθηση των καλλιεργειών και τη συμβουλευτική. Είναι γνωστές κάποιες πρακτικές, τις οποίες συνήθως οι καλλιεργητές αποκτούν από προσωπική πείρα, όμως αυτό δεν είναι αρκετό χωρίς την αντίστοιχη εκπαίδευση. Υπάρχει έλλειψη οργανωμένης μορφής πρακτικής βοήθειας από φορείς υπεύθυνους, που θα πρέπει να υποστηρίζουν τους καλλιεργητές, όπως επίσης έλλειψη κανόνων για τις καλλιέργειες ειδών.
Εμπόριο – προώθηση
Στον τομέα αυτόν, όποιος παράγει προϊόντα από ΑΑΦ, ή επεξεργασμένα παράγωγά τους, προσπαθεί με ατομικές και, κυρίως, εταιρικές κινήσεις να προωθήσει τα προϊόντα του στο εμπόριο. Η Ελλάδα, ως χώρος κατανάλωσης τοπικών προϊόντων, δεν έχει μεγάλες δυνατότητες απορρόφησής τους. Στον χώρο της αγοράς, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τα ξένα προϊόντα που έρχονται, αυτήν τη στιγμή, στην Ελλάδα, τις μεγάλες ή τις μικρότερες εταιρείες που υπάρχουν σε αυτόν τον χώρο και οι οποίες έχουν χαμηλής ποιότητας προϊόντα, σε χαμηλές τιμές. Οι Έλληνες παραγωγοί με την οργάνωσή τους και τα μέσα που διαθέτουν δεν μπορούν να παράγουν προϊόντα ανταγωνιστικά προς τα εισαγόμενα. Από το γεγονός αυτό δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος και μία ασφυκτική κατάσταση για τους καλλιεργητές ή τους μεταποιητές και μόνη διαφαινόμενη διέξοδος είναι η προώθηση των προϊόντων τους στο εξωτερικό.
Όμως, για να πουληθεί ένα προϊόν στο εξωτερικό, χρειάζονται πολλές ενέργειες που πρέπει να γίνουν συντονισμένα και οργανωμένα, γεγονός το οποίο απαιτεί αρκετά χρήματα και χρόνο, δυνατότητα την οποία έχουν πολύ λίγοι.
Κενό στην προμήθεια πολλαπλασιαστικού υλικού
Για τα θέματα αυτά μίλησε στην «ΥΧ» ο δρ Κωσταντίνος Γαρδίκης, διευθυντής επιστημονικών υποθέσεων της εταιρείας APIVITA, ο οποίος συμμετείχε στην Ομάδα Εργασίας για την εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου, που παρουσίασε το προηγούμενο διάστημα η πολιτεία. «Η APIVITA είναι μια πλήρως καθετοποιημένη εταιρεία, η οποία έχει και κτήματα που καλλιεργεί και, στη συνέχεια, μεταποιεί, ώστε να παράξει τα τελικά προϊόντα της. Παράλληλα, υπάρχει συνεργασία με πολλούς παραγωγούς, οι οποίοι είναι βιολογικά πιστοποιημένοι από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο. Υπάρχει, όμως, μεγάλο κενό στους Έλληνες παραγωγούς σχετικά με το θέμα της προμήθειας του σωστού πολλαπλασιαστικού υλικού», αναφέρει ο δρ Γαρδίκης και προσθέτει: «Ο ρόλος της εταιρείας σε αυτό το θέμα είναι ότι λόγω της εμπειρίας μας μπορούμε να βοηθήσουμε σε αυτή την επιλογή. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι γράψαμε στα ελληνικά τις βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές. Ένας άλλος τομέας που μπορούμε να βοηθήσουμε στο μέλλον είναι η εκπαίδευση στον πρωτογενή τομέα. Ξέρουμε πολύ καλά ποιος είναι ο ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο και στον τομέα της πρώτης ύλης, αλλά και στον τομέα των τελικών προϊόντων. Παράλληλα, μπορούμε να διαδραματίσουμε σημαντικό ρόλο στον καθορισμό των προδιαγραφών ποιότητας. Πρόκειται για ένα, επίσης, πολύ σημαντικό πεδίο, το οποίο γνωρίζουμε καλά λόγω της γνώσης της αγοράς που διαθέτουμε».
Ζήτηση
Σε ερώτησή μας σχετικά με το αν υπάρχει ζήτηση στην αγορά για ελληνικά αρωματικά φυτά, ο εκπρόσωπος της APIVITA μας αναφέρει: «Από τις ελληνικές εταιρείες υπάρχει ζήτηση. Όσον αφορά το εξωτερικό, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει μεγάλη ζήτηση, διότι δεν έχει γίνει το σωστό branding. Ακόμα όμως και στα προϊόντα που έχουν γίνει τέτοιες προσπάθειες, δεν υπάρχουν συνεταιρισμοί ή καλλιεργητές ή εταιρείες που μπορούν να παράξουν μεγάλες ποσότητες σε ποιοτικά προϊόντα, ώστε να έχουμε μια ικανή εκπροσώπηση στο εξωτερικό». Και συμπληρώνει: «Ο στόχος του ΥΠΑΑΤ για διπλασιασμό των εκτάσεων καλλιέργειας αρωματικών φυτών τα επόμενα χρόνια –σύμφωνα και με τις τάσεις της αγοράς– είναι εφικτός. Και εκεί μπορούν να συμβάλουν πάρα πολύ οι εταιρείες. Με απλά λόγια, δεν αρκεί κανείς να καλλιεργήσει μια μεγάλη έκταση με τσάι του βουνού. Πρέπει να ξέρει ακριβώς πώς να το μεταποιήσει, αλλά και τις αγορές στις οποίες θα πρέπει να απευθυνθεί. Πιστεύω, ωστόσο, ότι, σε βάθος πενταετίας, πραγματικά μπορεί να έχει διπλασιαστεί η παραγωγή και αυτά τα είδη που θα καλλιεργούν οι Έλληνες αγρότες να είναι εμπορεύσιμα. Πρέπει, επίσης, οι πανεπιστημιακές έρευνες να διαχέονται και να βρίσκουν εφαρμογή στην πράξη, ώστε να βοηθούν στη δημιουργία τελικών προϊόντων».
«Τα ΑΦΦ της Ελλάδας μπορούν να πρωταγωνιστήσουν»
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του γεωπόνου και εκπροσώπου της εταιρείας KORRES, Γεώργου Σταυρόπουλου, στην «ΥΧ», ο οποίος επεσήμανε ότι «η διατήρηση και η αειφόρος αξιοποίηση της μοναδικής χλωρίδας του τόπου μας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα τα επόμενα χρόνια. Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδας μπορούν να πρωταγωνιστήσουν, καθώς διαθέτουν αποδεδειγμένα ποιοτικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με αυτά άλλων χωρών.
Η ΚORRES, κατά την εικοσαετή διαδρομή της στον τομέα των φυσικών προϊόντων, εστιάζει στα ελληνικά φυτά και βότανα. Προάγουμε την επιστημονική έρευνα, ώστε να αποκωδικοποιήσουμε τις μοναδικές ιδιότητες της εγχώριας χλωρίδας, έχουμε εντοπίσει τις καταλληλότερες περιοχές καλλιέργειας συγκεκριμένων βοτάνων σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, διατηρούμε ένα εκτενές δίκτυο ηθικών συνεργασιών στις βιολογικές καλλιέργειες, υποστηρίζοντας τους Έλληνες καλλιεργητές, και έχουμε αναπτύξει σε συνεργασία με τη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών μία καινοτόμο Μονάδα Εκχυλίσεως των ελληνικών βιολογικών βοτάνων. Με αφετηρία αυτήν τη βαθιά γνώση των βοτάνων και τη μακρόχρονη εμπειρία μας, που ξεκινά από το παλαιότερο ομοιοπαθητικό φαρμακείο της Αθήνας, συμβάλαμε στη συζήτηση σχετικά με τις μεθόδους μεταποίησης και το νομοθετικό πλαίσιο, ενώ «καταθέσαμε» τις εκτιμήσεις μας για τα αμέσως επόμενα βήματα, ώστε να βελτιστοποιηθούν στην πράξη όλες οι παράμετροι που αφορούν την αξιοποίηση αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα». Και κατέληξε συμπληρώνοντας: «Το έργο της επιτροπής είναι μία εξαιρετική βάση για να εντατικοποιηθούν οι σχετικές πρωτοβουλίες από τους αρμόδιους φορείς. Η ΚΟRRES θα συμμετέχει ενεργά σε αυτή την προσπάθεια, με στόχο να συμβάλλουμε περαιτέρω στην αναζωογόνηση της ελληνικής υπαίθρου».
Διεθνής αγορά ΑΦΦ
Η ανασκόπηση της διεθνούς αγοράς των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών παρουσιάζει ιδιαίτερα σημαντικές προκλήσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλά φαρμακευτικά και αρωματικά προϊόντα βρίσκονται διασκορπισμένα σε πλήθος ομάδων και υποομάδων. Έτσι, λοιπόν, όπως φαίνεται και στον Πίνακα 1, οι εισαγωγές αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών παγκοσμίως βρίσκονται σε αύξηση την τελευταία 15ετία. Το 2000, οι παγκόσμιες εισαγωγές αφορούσαν σχεδόν 400 εκατομμύρια τόνους φυτικό υλικό, ενώ, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, για το 2014 διεθνώς εισήχθησαν περίπου 520 εκατομμύρια τόνοι.
Εξέλιξη εισαγωγών φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών παγκοσμίως
ΕΤΟΣ
|
ΒΑΡΟΣ (σε εκατ. τόνους)
|
Μεταβολή (%)
|
ΑΞΙΑ (σε εκατ. $)
|
Μεταβολή (%)
|
2000
|
399
|
1,51
| ||
2001
|
420
|
5,26
|
1,42
|
-5,96
|
2002
|
430
|
2,38
|
1,46
|
2,82
|
2003
|
452
|
5,12
|
1,56
|
6,85
|
2004
|
487
|
7,74
|
1,67
|
7,05
|
2005
|
488
|
0,21
|
1,6
|
-4,19
|
2006
|
506
|
3,69
|
1,73
|
8,12
|
2007
|
505
|
-0,20
|
1,95
|
12,72
|
2008
|
516
|
2,18
|
2,1
|
7,69
|
2009
|
530
|
2,71
|
1,99
|
-5,24
|
2010
|
549
|
3,58
|
2,23
|
12,06
|
2011
|
569
|
3,64
|
2,53
|
13,45
|
2012
|
589
|
3,51
|
2,56
|
1,19
|
2013
|
803
|
36,33
|
2,97
|
16,02
|
2014
|
521
|
-35,12
|
2,54
|
-14,48
|
Πηγή: UNCOMTRADE
Ελληνικές εξαγωγές
Οι ελληνικές εξαγωγές εμφανίζονται ιδιαίτερα αναιμικές σε σχέση με τη διεθνή αγορά. Οι ελληνικές εξαγωγές αντιπροσωπεύουν ποσοστό κάτω από το 0,1% των παγκόσμιων εξαγωγών, όπως απεικονίζεται και στον Πίνακα 2.
ΕΤΟΣ
|
ΒΑΡΟΣ
|
Μεταβολή (%)
|
ΑΞΙΑ
|
Μεταβολή (%)
|
(σε τόνους)
|
(σε $)
| |||
2000
|
418.573
|
837.146.000
| ||
2001
|
464.662
|
11,0
|
929.788.662
|
11,1
|
2002
|
395.017
|
-15,0
|
790.824.034
|
-14,9
|
2003
|
378.820
|
-4,1
|
758.776.460
|
-4,1
|
2004
|
384.552
|
1,5
|
770.642.208
|
1,6
|
2005
|
378.224
|
-1,6
|
758.339.120
|
-1,6
|
2006
|
323.747
|
-14,4
|
649.436.482
|
-14,4
|
2007
|
607.745
|
87,7
|
1.219.744.215
|
87,8
|
2008
|
341.459
|
-43,8
|
685.649.672
|
-43,8
|
2009
|
242.691
|
-28,9
|
487.566.219
|
-28,9
|
2010
|
347.975
|
43,4
|
699.429.750
|
43,5
|
2011
|
300.322
|
-13,7
|
603.947.542
|
-13,7
|
2012
|
583.288
|
94,2
|
1.173.575.456
|
94,3
|
2013
|
391.155
|
-32,9
|
787.395.015
|
-32,9
|
2014
|
326.304
|
-16,6
|
657.176.256
|
-16,5
|
Πηγή: UNCOMTRADE
Κύριες αγορές-στόχοι των ελληνικών εξαγωγών αποτελούν η Αλβανία (χώρα που επανεξάγει ποσότητες ΑΦΦ) και η Γερμανία (με τη σημαντική βιομηχανία χρήσης ΑΦΦ).
ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΕΔΩ>>http://www.ypaithros.gr/aromatika-fita-ta-vimata-gia-tin-anaptixi/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου